Blog

Zespół jelita drażliwego dotyka od 10 do nawet 20% ludzi. Choć nie ma wpływu na długość życia, potrafi strasznie to życie utrudnić. Nie ma jednej skutecznej metody leczenia. Wiadomo jednak,że dieta ma tutaj ogromne znaczenie. Zacznijmy jednak od początku.

Zespół jelita drażliwego – IBS jest przewlekłą chorobą przebiegającą nawracającymi z bólami brzucha, wzdęciami i problemami z wypróżnianiem.

Kryteria rozpoznania to nawracający ból lub dyskomfort w jamie brzusznej występujący co najmniej 3 dni w miesiącu przez co najmniej 3 miesiące, któremu towarzyszą co najmniej dwa z 3 cech:

1.poprawa po wypróżnieniu,

2. początek dolegliwości związany z zmianą częstotliwości wypróżnień

3. początek dolegliwości związany ze zmianą wyglądu stolca.

Tyle teorii. W praktyce oznacza to często duży problem w codziennym funkcjonowaniu dla pacjentów. Przyczyny postania zespołu jelita drażliwego nie są do końca poznane, prawdopodobnie jest ich kilka. Nie ma też na IBS jednego skutecznego lekarstwa. Stosuje się szeroki wachlarz leków od leków rozkurczowych, przeciwbiegunkowych, probiotyków czy antybiotyków aż po leki przeciw depresyjne (leczenie należy skonsultować zawsze z lekarzem!). Duże znaczenie ma też dieta. Jak pokazują badania wśród 330 pacjentów zauważono, że u 2/3 objawy z przewodu pokarmowego były ściśle związane z żywieniem. Dieta bogata w węglowodany, tłuszcze, kawę, alkohol oraz ostre przyprawy w największym stopniu prowadziła do występowania i nasilenia dolegliwości.

Niestety podobnie jak z leczeniem farmaceutycznym tak i z dietą, nie ma jednej skutecznej diety dla wszystkich pacjentów z zespołem jelita drażliwego. Najważniejsza jest indywidualna dieta oparta o wywiad żywieniowy (obserwacje pacjenta-jakie pokarmy wywołują dolegliwości), postać choroby (biegunki czy zaparcia). Niemniej są pewne grupy pokarmów, które częściej wywołują objawy i takie , które je łagodzą i o tym będzie ten wpis.

Produkty najczęściej wywołujące objawy IBS:

• produkty wzdymające: nasiona roślin strączkowych (fasola, groch), kapusta, cebula
• tłuste potrawy: tłuste mięsa i wędliny, smażone potrawy,
• mocna kawa i herbata
• czekolada i kakao (przy skłonnościach do zaparć)
• napoje alkoholowe, gazowane
• guma do żucia (ze względu na obecność fruktozy i/lub sorbitolu)
• mleko i produkty mleczne niefermentowane (jeśli występuje nietolerancja laktozy)
• obfite posiłki

Postać biegunkowa IBS

W postaci biegunkowej zespołu jelita drażliwego wskazana jest dieta łatwostrawna z ograniczeniem tłuszczu i frakcji nierozpuszczanej błonnika.

• stosować warzywa obrane ze skórki, gotowane, rozdrobnione
• wskazane warzywa: marchew, seler, pietruszka, dynia, cukinia, ziemniaki, pomidor bez skórki, zielona sałata
• niewskazane warzywa: o działaniu wzdymającym: nasiona roślin strączkowych, kapustne, por, cebula, czosnek, ogórki świeże, również papryka i buraki (mają działanie rozwalniające)
• stosować dojrzałe owoce obrane ze skórki, bez pestek (nawet drobnych), najlepiej w postaci przecierów lub soków
• wskazane owoce: banany, jabłka pieczone lub gotowane, owoce jagodowe w postaci przecierów (bez pestek), morele, brzoskwinie, owoce cytrusowe
• niewskazane owoce: gruszki, czereśnie, śliwki
• stosować produkty zbożowe z białej mąki (biszkopty, chleby i bułki pszenne, makarony z białej mąki), drobne kasze (ryż biały, kasza manna, kaszka kukurydziana, płatki owsiane błyskawiczne, kasza kuskus)
• unikać produktów bogatych w błonnik nierozpuszczalny: grube kasze, orzechy, nasiona, pełnoziarniste pieczywo, makarony, ryż brązowy, mak, surowe warzywa, owoce z pestkami
• unikać tłustych mięs, serów i śmietany (wybierać należy drób, chudą wołowinę, cielęcinę, królika, chudy twaróg)
• wykluczyć z diety dania zimne, słone, pikantne, napoje gazowane, alkohol, mocne kawy i herbaty, potrawy zawierające cukry : słodycze, żelki,gumy do żucia, owoce bogate we fruktozę

Produkty łagodzące objawy w postaci biegunkowej IBS:

• mąka ziemniaczana ( w postaci kisielu)
• żelatyna (galaretki mięsne i owocowe)
• ryż biały (kleiki z ryżu, ryż na sypko, ryż z warzywami wskazanymi-marchew, pietruszka, dynia itd. ryż z jabłkiem)
• owoce i warzywa bogate w pektyny (jabłka, dynia, banany)
• napoje i dania gorące

Postać zaparciowa IBS

W postaci zaparciowej zespołu jelita drażliwego ważne jest zwiększenie ilości spożywanego błonnika. Najlepiej rozpocząć od gotowanych warzyw i soków przecierowych. Jeśli są dobrze tolerowane można wprowadzać surowe warzywa np. w postaci surówek i razowe pieczywo.

• należy spożywać przynajmniej 2l wody
• uwzględnić produkty pobudzające perystaltykę jelit : kawa prawdziwa, esencjonalne rosoły, jogurt, kefir maślanka, kompot z suszonych śliwek
• uwzględnić takie produkty jak: nasiona lnu, babki płesznik, babki lancetowatej i zwyczajnej, otręby, agar agar,
• unikać: ryżu, kisieli, białego pieczywa, czekolady, kakao, potraw powodujących wzdęcia (kapusta, nasiona roślin strączkowych, cebula, śliwki, czereśnie)
• spożywać produkty zbożowe z pełnego przemiału, grube kasze
• spożywać warzywa i owoce w postaci soków przecierowych, gotowanych warzyw, surówek
• posiłki spożywać w spokojnej atmosferze

Dieta L-FODMAP w IBS

FODMAP to fermentujące oligo-, di- i monosacharydy oraz alkohole wielowodorotlenowe. Substancje te powodują wzrost ciśnienia osmotycznego w jelitach, są słabo wchłaniane i ulegają fermentacji zarówno w jelicie cienkim jak i grubym powodując nieprzyjemne dolegliwości. Do tej grupy zaliczyć można fruktozę i laktozę, fruktany, galaktooligosacharydy i alkohole polihydroksylowe (w tym sorbitol, mannitol, ksylitol) . Dieta L-FODMAP polega na spożywaniu pokarmów o niskiej zawartości tych węglowodanów.

Dieta L-FODMAP jest coraz częściej stosowana u pacjentów z zespołem jelita drażliwego przynosząc ulgę w dolegliwościach. W pierwszej fazie trwającej 4-8 tygodni należy wykluczyć wszystkie produkty bogate w FODMAP. Następnie w kolejnych tygodniach stopniowo wprowadzać produkty do tej pory wykluczone i obserwować czy pojawiają się objawy, jeśli tak należy ponownie wykluczyć je.

Produkty bogate w FODMAP

• owoce: jabłka , gruszki, brzoskwinie, morele, śliwki, arbuz, mango, owoce suszone
• warzywa: kapustne, cebula, czosnek, buraki, por
• nasiona roślin strączkowych
• mleko i jego przetwory
• produkty zbożowe z pszenicy, żyta, jeczmienia
• miód, słodziki, syrop glukozowo-fruktozowy, ksylitol
• grzyby
• orzech nerkowca, pistacje

Jest to bardzo ogólnikowa lista produktów. Bardziej szczegółową listę FODMAP znajdziecie na stronie www.fodmap.pl .

Dieta L-FODMAP jest dietą eliminacyjną, i jak każda dieta eliminacyjna grozi postaniem niedoborów i dlatego nie powinna trwać zbyt długo. Nie jest to dieta, która sprawdzi się u każdego. Dlatego jeśli po 8 tygodniach nie poczuliście ulgi należy z niej zrezygnować i poszukać innych rozwiązań.

Zespół jelita drażliwego wymaga indywidualnego podejścia. Przy ustaleniu diety najważniejsze są obserwacje pacjenta. Objawy IBS mogą wywoływać nie tylko wspomniane wyżej potrawy, ale również te, które uznawane są za bezpieczne (np. jabłka). Dieta L-FODMAP może być ratunkiem dla części pacjentów, niektórym jednak może nie przynieść ulgi, podobnie z klasycznym podejściem opisanym wyżej. Mimo to właściwa zmiana diety u większości pacjentów powoduje zmniejszenie dolegliwość.